Şirket Ortakları Arasındaki Uyuşmazlıkların Genel Nedenleri
Karar Alma Süreçleri
Ortaklık yapılarında kararların oybirliği veya oy çokluğuyla alınması gerektiği durumlar, görüş ayrılıklarının belirginleşmesine neden olur. Bu da ortaklar arasında anlaşmazlıkların temel sebeplerindendir. Kararın alınma süreci ne kadar karmaşıksa, uyuşmazlık riski o kadar yüksektir.
Mali Yükümlülükler ve Kâr Payı
Kâr paylarının dağıtımı, sermaye artışı, borçlanma veya yeni yatırımlara ilişkin mali kararlar, genellikle ortaklar arasında farklı çıkarların doğmasına neden olur. Özellikle aile şirketlerinde bu durum daha sık görülür.
Yetki ve Görev Dağılımı
Ortaklardan birinin şirkette aktif çalışması, diğerinin pasif kalması, iş yükü ve kazanç paylaşımı dengesini etkiler. Bu eşitsizlik algısı ilişkileri zedeler ve anlaşmazlığa yol açar.
Uyuşmazlık Türleri ve Sıklıkla Görülen Örnekler
Ortaklardan Birinin Hisselerini Satmak İstemesi
Bir ortağın şirketten ayrılmak ve hissesini üçüncü kişilere devretmek istemesi, diğer ortaklar için kabul edilemez bulunabilir. Bu durumda ön alım hakkı, değerleme ve onay mekanizmaları devreye girer.
Ortaklardan Birinin Sözleşmeye Aykırı Hareketi
Ana sözleşmeye aykırı işlem yapan ya da şirketi zarara uğratan ortaklara karşı, diğer ortaklar yaptırım ya da ortaklıktan çıkarma gibi yollara başvurmak isteyebilir.
Şirketten Ayrılma ve Tasfiye Süreci
Ortaklardan biri şirketin tasfiyesini isterken, diğeri devam etmek isteyebilir. Bu durum, şirketin geleceğini etkileyen ciddi bir anlaşmazlık olarak arabuluculuğun gündeme gelmesine yol açar.
Uyuşmazlıkların Geleneksel Çözüm Yolları
Genel Kurul Kararları
Genel kurul, şirket içi uyuşmazlıkları çözmenin ilk adımıdır. Ancak çoğunluk sağlanamadığında veya kararlar uygulanamaz hale geldiğinde işler tıkanabilir.
Mahkemeye Başvuru
Yasal yola başvurmak zaman alıcı ve masraflı bir süreçtir. Mahkeme süreçleri aynı zamanda taraflar arasında kalıcı kırılmalara neden olabilir.
Tahkim Süreci
Sözleşmelerde tahkim şartı varsa, uyuşmazlık mahkemeye gitmeden bağımsız hakemlerce çözülebilir. Ancak bu süreç de zaman ve maliyet açısından ciddi bir yük oluşturabilir.
Arabuluculuğun Hukuki Temeli
6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
Bu yasa, tarafların gönüllü olarak anlaşmazlıklarını bağımsız ve tarafsız bir arabulucu aracılığıyla çözmesini düzenler. Ticari uyuşmazlıklar için arabuluculuk özel bir yere sahiptir.
Zorunlu ve İhtiyari Arabuluculuk Ayrımı
Bazı ticari uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabulucuya başvurmak yasal zorunluluktur. Diğer durumlarda ise ihtiyari olarak uygulanabilir. Şirket ortaklıkları çoğu zaman zorunlu kapsamda değerlendirilir.
Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuğun Zorunlu Hale Gelmesi
2018 Sonrası Uygulama Değişiklikleri
2018’den itibaren Ticaret Kanunu kapsamına giren konularda, dava açılmadan önce arabulucuya başvuru şartı getirildi. Şirket ortakları arasındaki ihtilaflar da bu kapsama dahil edildi.
Arabulucuya Başvurmadan Dava Açılamaması
Zorunlu arabuluculuk aşaması geçilmeden açılan davalar, usulden reddedilir. Bu da sürecin baştan ve doğru şekilde kurgulanmasını gerekli kılar.
Arabuluculuk Sürecinin İşleyişi
Başvuru ve Taraf Bildirimi
Taraflardan biri arabuluculuk bürosuna başvurur. Arabulucu, diğer tarafı görüşmeye davet eder. Tarafların rızası sağlandığında süreç başlar.
Arabulucu Seçimi ve Toplantılar
Taraflar, Arabulucular Sicilinde yer alan bir uzmanı seçer. Görüşmeler genellikle 1-2 hafta içinde yapılır. Toplantılar gizli ve esnektir.
Tarafların Uzlaşması ve Tutanağın Hazırlanması
Anlaşmaya varıldığında, arabulucu tarafından tutanak düzenlenir. Bu tutanak mahkeme kararı niteliğindedir ve doğrudan icra edilebilir.
Şirket Ortakları Arasındaki İlişkilere Etkisi
Ticari İtibarın Korunması
Arabuluculuk, mahkemede yaşanacak olumsuz algıyı önler. Ticari çevreler ve müşteriler karşısında şirketin imajı zarar görmez.
Uzun Vadeli İşbirliğinin Devamı
Mahkeme süreçleri ilişkileri bitirirken, arabuluculuk tarafların ilişkiyi sürdürmesini sağlar. Şirketin devamlılığı açısından önemlidir.
Çekişmenin Yıpratıcı Etkilerinden Kaçınmak
Uzun davalar tarafları yorar. Arabuluculuk, kısa sürede, daha az stresle çözüm sunarak tarafların mental yükünü azaltır.
Arabuluculuğun Avantajları
Zaman ve Maliyet Tasarrufu
Mahkeme süreci yıllar sürebilirken arabuluculuk genellikle birkaç hafta içinde tamamlanır. Dava harçları, bilirkişi ve vekalet ücretleri gibi maliyetler de arabuluculukta ya hiç yoktur ya da oldukça düşüktür.
Gizlilik Unsuru
Arabuluculuk süreci tamamen gizli yürütülür. Taraflar, aralarındaki anlaşmazlığın kamuoyuna yansımasını istemediğinde bu yöntem büyük bir avantaj sunar.
Tarafların Karar Sürecine Katılımı
Mahkemede hâkim karar verirken, arabuluculukta taraflar kendi çözümünü birlikte oluşturur. Bu durum, tarafların sonucu daha kolay kabul etmesini sağlar.
Arabuluculuk ile Sağlanan Çözüm Örnekleri
Hisse Devri ve Yeni Ortaklık Yapısı
Anlaşmazlık yaşayan ortaklardan biri, hisselerini satmak istiyorsa, arabuluculuk sürecinde hisse değeri, ödeme planı ve devrin hukuki altyapısı belirlenerek uzlaşı sağlanabilir.
Yönetim Kurulu Yeniden Yapılandırması
Ortaklar arasında yönetimsel çatışmalar yaşandığında, görev tanımları yeniden şekillendirilebilir. Yeni sorumluluk dağılımlarıyla çalışma barışı sağlanabilir.
Şirket Sözleşmesinde Revizyon
Ana sözleşmede değişiklikler yapılması, oy çokluğu veya veto haklarının yeniden düzenlenmesi arabuluculukta sık karşılaşılan çözüm yollarıdır.
Arabuluculuğun Başarısız Olması Durumunda
Dava Açma Süreci
Taraflar arabuluculuk sürecinde uzlaşamazsa, düzenlenen son tutanak ile mahkemeye başvurabilirler. Bu tutanak, dava şartı yerine geçtiğinden sürecin resmi bir parçasıdır.
Arabuluculuk Tutanağının Mahkemeye Etkisi
Başarısızlıkla sonuçlansa dahi arabuluculuk görüşmeleri dava sürecinde mahkemeye bilgi sağlayabilir. Ancak içerik olarak gizli olduğu için detaylar kullanılmaz.
Şirket Türlerine Göre Uyuşmazlık ve Arabuluculuk Uygulamaları
Limited Şirketlerde Ortaklık Sorunları
Limited şirketlerde kararlar genellikle ortaklar genel kurulunda alınır. Kar payı, sermaye artışı ve şirketten çıkarma gibi konular arabuluculukla çözülebilir.
Anonim Şirketlerde Pay Sahipliği İhtilafları
Pay sahiplerinin yönetim kuruluyla yaşadığı sorunlar, payların devri veya bilgi alma haklarının kısıtlanması gibi uyuşmazlıklar, arabuluculuk sürecine uygundur.
Şahıs Şirketlerinde Arabuluculuk Yaklaşımları
Şahıs şirketlerinde ortaklık daha kişiseldir. Taraflar arasındaki güven kaybı arabuluculukla onarılabilir. Özellikle uzun yıllardır birlikte çalışan ortaklar için bu yöntem oldukça verimlidir.
Arabuluculuk Sözleşmesinin Şirket Ana Sözleşmesinde Yer Alması
İhtilaflarda Arabuluculuğa Öncelik Verilmesi
Ana sözleşmelere arabuluculuğun zorunlu çözüm yöntemi olarak eklenmesi, olası ihtilaflarda doğrudan süreci başlatır ve mahkeme yükünü azaltır.
Önleyici Hukuki Yapıların Rolü
Arabuluculuk hükümlerinin şirket sözleşmesine entegre edilmesi, uyuşmazlık oluşmadan önce tarafları yapıcı diyalog yöntemlerine yönlendirir.
Arabulucu Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Uzmanlık Alanı ve Deneyim
Ticaret hukuku, ortaklık ilişkileri gibi konularda uzmanlaşmış arabulucular, teknik ve sektörel detaylara hâkim oldukları için daha hızlı çözüm üretebilir.
Tarafsızlık ve Güvenilirlik
Tarafların her ikisinin de güven duyabileceği bir arabulucu seçilmesi sürecin sağlıklı yürümesi açısından kritik önemdedir.
Şirketin Sektörel Dinamiklerini Anlama
Şirketin faaliyet gösterdiği alanın dinamiklerini bilen bir arabulucu, daha isabetli çözüm önerileri geliştirebilir.
Arabuluculukta Avukatın Rolü
Süreç Takibi ve Müzakere Desteği
Avukatlar, müzakerelere katılarak hukuki risklerin önüne geçilmesini sağlar. Tarafların menfaatlerinin dengelenmesine katkı sunar.
Hukuki Belgelerin Hazırlanması
Tutanağın geçerli ve bağlayıcı olabilmesi için avukat desteğiyle hazırlanan belgeler büyük önem taşır.
Müzakere Stratejisi Oluşturma
Tarafların taleplerini uygun şekilde ifade etmesi ve müzakerede stratejik yaklaşması için avukat desteği süreci başarıya götürebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Şirket içi anlaşmazlıklarda dava açmadan önce arabuluculuk şart mı?
Evet. Ticaret hukukuna giren birçok konuda, mahkemeye başvurmadan önce arabuluculuk zorunludur.
2. Arabuluculuk tutanağı bağlayıcı mı?
Taraflar uzlaştığında imzalanan tutanak, mahkeme kararı hükmündedir ve icra edilebilir.
3. Arabuluculuk kaç gün sürer?
Genellikle 2-4 hafta içinde sonuçlanır. Ancak tarafların sürece katılımına bağlı olarak değişebilir.
4. Arabuluculukta gizlilik var mı?
Evet. Süreç tamamen gizlidir. Görüşmelerdeki beyanlar mahkemede delil olarak kullanılamaz.
5. Arabulucuyu kim seçer?
Taraflar karşılıklı anlaşarak bir arabulucu belirler. Aksi halde sistem tarafından bir arabulucu atanır.
6. Arabuluculuk sonrası dava açılabilir mi?
Eğer taraflar anlaşamazsa, son tutanakla dava süreci başlatılabilir.
Şirket Ortaklarına Yönelik Örnek Arabuluculuk Planı
Sonuçların şirket yapısına entegre edilmesi
Tarafların ortak görüşme için rıza göstermesi
Arabuluculuk bürosuna başvuru
Tarafların arabulucu belirlemesi
Uyuşmazlık konularının yazılı hale getirilmesi
Görüşme takviminin oluşturulması
İki tarafın tekliflerini sunması
Arabulucunun çözüm önerileri sunması
Mutabakat sağlanırsa tutanak hazırlanması
Uygulama planının oluşturulması